Doğal Kilin Keşfi:

Dünya genelinde birçok noktada bulunan kil, Çömlekçilerin ve küçük atölyelerin özenle aradığı bir doğal kaynaktır. Bazı sanatçılar, kendi kilini çıkarmayı tercih eder ve bu, kilin yerden çıkarılması aşamasına denk gelir. Bu "ham kil", yerel potansiyeli ve özgünlüğüyle bilinir.

Endüstriyel ölçekte kil çıkarımı ise geniş çaplı madenler ve işleme tesisleri tarafından gerçekleştirilir. Büyük ekskavatörler veya güçlü su jetleri, kilin yer altından çıkarılmasında kullanılır.

Doğal Kilin İşlenmesi:

İşleme tesisine ulaştığında, ham kilin içerisinde nemli yumaklar, taşlar, organik madde ve diğer kirleticiler bulunabilir. Bu aşamada, kil örnekleri mineral içeriği açısından kimyasal analize tabi tutulur. Bu analiz, kilin belirli kullanım amaçlarına uygun kategorilere ayrılmasına yardımcı olur. Örneğin, bazı kil türleri mükemmel bir yemek takımı oluşturmak için uygundurken, diğerleri glazürlerde kullanılmak üzere özel olarak ayrılabilir.

Kil, büyük yumaklardan küçük parçalara ayrılan bir makine tarafından işlenir. Daha sonra, bir fırının ısı ile kili kurutması sağlanır. Kuruduktan sonra kil, bir değirmende toz haline getirilebilir.

Toz halindeki kil, kum gibi kirleticilerden arındırılabilir, bu da saf bir toz kil elde edilmesini sağlar. Bu toz kil, kuru formda paketlenip satılabilir veya su ve diğer kimyasallar eklenerek sıvı ya da işlenebilir yumuşak kil haline getirilip satışa sunulabilir.

Çömlek üretimindeki bu ilk aşama, doğanın bize sunduğu bu muazzam malzemenin ustaca işlenmesini ve sanatçıların ellerinde nasıl birer başyapıta dönüştüğünü hayal etmemize olanak tanır. Doğal kil, çömlek sanatının temel taşıdır ve her parça, bu eşsiz malzemenin bir hikayesini anlatır.

Kilin açık havada bırakılması durumunda, atıklarınız katı kil parçalarına dönüşebilir. Aynı şekilde, bir çömlek parçasını tamamladıktan sonra açık havada bırakırsanız, kemik kurusu kil adını verdiğimiz katı bir forma dönüşecektir. Bu konuya daha sonra daha yakından bakacağız.

 Toz Halindeki Kurumuş Kil

Önceden bahsedilen işlenmiş kil tozudur. Bir çömlek tedarikçisinden torbalarda satın alınabilen bu kil tozu, farklı şekillerde kullanılabilir:

1) Kendi Kilinizi Hazırlama
Bazı seramik sanatçıları, kil tozunu su ile karıştırarak kendi seramik kilini oluşturmayı tercih eder. Bu seçenek, çok sayıda eser üreten sanatçılar için maliyet açısından daha avantajlı olabilir.

2) Kendi Kil Tariflerinizi Oluşturma
Çömlek kilinizin belirli özelliklere sahip olmasını istiyorsanız, farklı kil türlerini belirli bir kil tarifine göre karıştırabilirsiniz. Bu, örneğin, top kil ekleyerek kilin plastisitesini artırmak gibi farklı özelliklere sahip kil karoları oluşturmanıza olanak tanır.

3) Kilinizi Geri Dönüştürme
Sanatçılar genellikle çalışırken kil ve kil sıvısı atıklarını bir kovada toplar. Bu ıslak kil (veya çamur), geri dönüştürülüp yeniden kullanılabilir. Ancak, bu kilin işlenebilir bir halde olması için kil tozu eklemek gerekebilir.

4) Renklendirme İşlemleri
Toz kil kullanmanın bir diğer avantajı da onu renklendirme maddeleri ile kolayca karıştırabilme olanağıdır. Boyama tozu, kil ve cila rengini vermek için kullanılır. Bu boyalar genellikle Mason Boyaları olarak adlandırılır.

5) Toz Kilin Sır İçinde Kullanımı
Top kil gibi farklı türde kil tozları, seramik cilalarında kullanılabilir. Sır, seramik yüzeyini kaplayan cam benzeri bir tabakadır. Farklı kil tozları, Sırın özelliklerini değiştirmek veya belirli özellikler eklemek için kullanılabilir.

Çamur bazen çamur işleme tesisinden sıvı halinde taşınır. Büyük konteyner kamyonları, sıvıyı lavabolar, karo ve tuvalet gibi ürünlere dönüştüren fabrikalara taşımak için kullanılır!

Çamur sıvısı birçok şeyde kullanılabilir. Ancak, çömlekçiler tarafından üç önemli şekilde kullanılır. Şimdi bunlara bir göz atalım..

1- Birleştirme Çamuru

Çamur, kil parçalarını birbirine yapıştıran bir tür yapışkan olarak kullanılabilir. Örneğin, bir fincana kulpu eklediğinizde, çamur, iki kil yüzeyinin birbirine tutunmasına ve sıkıca yapışmasına yardımcı olur.

Kil parçalarını birleştirme genellikle 'çamur ve çizgi' olarak adlandırılır. İki kil yüzeyini birleştirmenin en etkili yolu, birleşecekleri noktalarda kile çizik atmaktır. Bu, kili tırmalamak ve pürüzlü bir doku oluşturmak anlamına gelir.

Ardından, çamur sıvısı çizik alanına uygulanır. İki kil parçası birbirine bastırıldığında, çamur ve çizik yapılmış alanlar iyi karışır ve güçlü bir bağ oluşturur.

2- Süsleme Çamuru
Çamur, eserinizi süslemek için kullanabileceğiniz en çok yönlü evrelerden biridir.

Çamurun içine boyalar ekleyerek rengini değiştirebilirsiniz.

Veya çamur izleme tekniğini deneyebilirsiniz. Çamur izleme, çamurun küçük bir lastik tüpün veya kolayca elinizde tutulabilen bir şişeye yüklenmesidir.

Tüpün ucuna takılı bir nozul bulunmaktadır. Tüpü sıktığınızda nozulun ucundan çamur izi çıkar. Bu teknik, sanat eserinizin yüzeyinizde güzel dokular ve renkli tasarımlar oluşturmak için kullanılabilir.

Alternatif olarak, çamur, kil hala sıvıyken kil yüzeyine uygulanabilir ve hareket ettirilebilir. Çamurun kil üzerindeki süslemelerde kullanılma şekli birçok farklıdır.

3- Çamur Dökme
Çamur dökme, çömlek üretmenin belirli bir yoludur. Bu, 'dökme çamur'u alçı kalıplara dökerek kalıbın şeklinde kil formları oluşturmayı içerir.

Bu teknik, aynı öğelerin eşleşen bir setini üretmek istiyorsanız iyi bir seçenektir. Örneğin, eşleşen fincandan bir set üretmek istiyorsanız, çamur dökme iyi bir seçenektir.

Çamur dökme ile çamur, kalıba dökülür. Alçı kalıp, çamurdan bir miktar su çeker ve kalıbın iç yüzeyinde bir çamur yüzeyi oluşturur.

Çamur, bir süre kalıpta bekletildikten sonra, kalıp ters çevrilir ve fazla çamurun kalıptan dışarı akmasına izin verilir.

Kalıptaki kil yeterince kuruduğunda, kil kalıptan çıkarılır ve parça düzenlenir ve tamamlanır. Bu teknik için çamur, çamurun en önemli evrelerinden biridir.

Çamur Sıvısı Yapma
Belki de çamur sıvısı yapmanın en kolay yolu, zaten oldukça ıslak olan çamura su eklemektir. Ancak bunu yapmanın en hızlı yolu, kuru çamura su eklemektir.

Eğer kuru çamura su eklerseniz, çamur suyu çok hızlı bir şekilde emer ve su içinde askıya alınan ince partiküllere dönüşür. Buna 'çözme' denir.

Buna karşılık, kil kümelerinin daha yüksek su içeriğine sahip olduğunda, kil partikülleri birbirine oldukça sıkıca yapışır. Bu, kilin su içinde çözülmesini zorlaştırır. Eğer ıslak çamura su eklerseniz, genellikle pütürlü bir çamur çorbası elde edersiniz.

Aslında, kilde plastisite terimi, bazı kil türlerinin sahip olduğu bir özelliktir. Bir kil gövdesi, şekil verilebilecek ve kil formunu koruyabilecek durumdaysa plastik olarak adlandırılır, yani kilin sarkmaması veya orijinal formuna geri dönmemesi. Plastisite aynı zamanda çatlamadan bükülüp şekillendirilebilen kil için de geçerlidir. Tüm kil türleri böyle esnek olmayabilir; bazı kiler büküldüğünde çatlar ve ufalanır.

İşlenebilir Kilin Kullanım Yolları
Bu aşamada kilin şekillendirilmesinde iki temel yol vardır: tezgah atma ve el şekillendirme.

Tezgah atma, tezgahın üzerinde çömlek yapma anlamına gelir. El şekillendirme ise tezgah olmadan sadece ellerle çömlek oluşturmaya yöneliktir.

Üreticiler genellikle kil presi gibi makineleri kullanarak çömlek yaparlar. Bu tür bir makineye "ram pres" adı verilir. Bu makine, kili istenen forma sıkıştırır ve sıkıştırılmış kil daha sonra makineden çıkarılıp elle tamamlanır.

Kili Yumuşak ve İşlenebilir Yapan Nedir?

Belki de kilin bu sihirli işlenebilir özelliği sizi meraklandırıyor olabilir. Çünkü genellikle toprak alıp bir şey yapmaya çalışırsanız, sadece ufalanır veya kırılır. Peki kilin farkı nedir?

Fark, kil partiküllerinin kendisinde yatar. Dediğim gibi, kilin ham haliyle topraktan çıkarılır. Aslında, yerden çıkarılan kil, taş olarak da bilinen granitin öğütülmüş halidir.

Ancak, kil işleme tesisi taşı öğütmez. Bunun yerine, bu taşın hava tarafından milyonlarca yıl boyunca aşındırılması ve parçalanması sonucunda toprakta depolanmasıyla oluşur. Granit aşındıkça, kaya içindeki mineraller kil partiküllerini oluşturmak üzere parçalanır.

Kilin İşlenebilir Olmasının İki Nedeni

Kil su içerdiğinde, su kil partiküllerinin arasında bulunur. Su partikülleri yağlayarak, kilin şekillendirilirken birbirleri üzerinde kaymasına izin verir.

Ayrıca, su partiküllerin üzerinde bir film oluşturur; bu film yapışkan bir özellik taşır ve partiküllerin birbirine hafifçe yapışmasına neden olur. İkinci neden ise ıslak kilin şekil alabilir olması, partiküllerin kendisinin şekli ile ilgilidir.

Kil partikülleri düz ve altıgen (altıgen) şekildedir. Ancak aynı zamanda lath şekilli yani ince uzun bir formu vardır. Yani, mikroskop altında kil partikülleri düz, uzunlamasına ve altıgen (altıgen) şekilde görünür. 

Partikül şekli, kilde bir matris oluşturmalarına izin verir, bu da kili bir arada tutar. Ayrıca kil şekillendirildiğinde, kil partikülleri birbirleriyle aynı yönde hizalanmaya başlayabilir. Bu, kilin ek güç ve tutma gücü kazanmasını sağlar.

Kil Kurumaya Başladığında Ne Olur?

Pratik bir bakış açısından, kil kurumaya başladığında partiküller birbirleri üzerinde kaymaya son verir. Bu, kilin giderek kuruduğu ve işlemesi zorlaştığı nedenlerden biridir.

Ancak iyi haber şu ki, kiliniz kurumaya başlarsa her zaman tekrar su ekleyebilirsiniz. Tekrar su eklenen kil, tekrar işlenebilir hale gelir.

Ayrıca, kilinizi nemli tuttuğunuz sürece istediğiniz süre boyunca üzerinde çalışabilirsiniz.

Deri sert kil, plastik aşamadaki esnekliğini kaybetmiş, ancak hala bir miktar nem içeren bir aşamadır. Bu aşama, kilin belirli bir güç kazandığı ve şeklini koruyabildiği kilit bir noktadır.

1. Erken Aşama - Yumuşak Deri Sertliği Kil

İlk aşama, genellikle "yumuşak deri sertiği" olarak adlandırılır. Kil, hala nem içerdiği için çatlamadan bükülebilir. Bu, özellikle levha çömlek yapımında kullanışlıdır. Yumuşak deri sertliği kil, şeklini koruyarak kendi ağırlığını taşıyabilir ve parçaların başarılı bir şekilde birleşmesine olanak tanır.

2. Orta Aşama - Sert Deri Sertliği Kil

Kilin sertleşmesiyle birlikte "sert deri sertliği" aşamasına geçiş yapılır. Bu aşamada kil, hafifçe esneyebilir, ancak büyük ölçüde sabit bir forma sahiptir. Kilin belleği olduğunu hatırlamak önemlidir; bu nedenle burada yapılan şekillendirmeler, kilin sonraki aşamalarda orijinal formuna dönme eğilimindedir.

3. Son Aşama - Sertleşmiş Deri Sertliği Kil

Son aşamaya geldiğimizde, kilin rengi değişmeye ve yüzeyi hafif tozlu bir görünüme sahip olmaya başlar. Kil artık bükülemez ve birleştirme işlemi zorlaşır. Ancak, bu aşamada da bazı ilginç uygulamalar yapabilirsiniz.

Kil sanatçıları, sertleşmiş deri sertliği kil kullanarak çeşitli eserler yaratır. Özellikle detaylı işlemeler, oyma ve benzeri teknikler bu aşamada tercih edilir.

Kuru kil, işlenebilir halinden belirgin bir şekilde daha soluktur ve sertleşmiştir, ancak aynı zamanda kırılgan ve son derece hassastır. Özellikle kulplar veya ince dekoratif detaylar gibi hassas bölgeler, kuru kil aşamasında kolayca kırılabilir ve kopabilir.

Bu evrede, kilin nem içerdiği haline göre daha güçlü görünse de, kuru kilin aşırı kırılgan olduğunu unutmamak önemlidir. Bu nedenle, eserlerinizi fırına koymadan önce son düzenlemeleri yapma şansınızın olduğu bir dönemdir.

Kilinizi fırına koymadan önce yapabileceğiniz önemli adımlardan biri, yüzeyini nazikçe zımparalamaktır. Ancak, bu işlemi gerçekleştirirken belirli önlemlere dikkat etmek önemlidir:

Kil sanatının bu önemli evresinde, eserlerinizi mükemmelleştirmek için kuru kilin sunduğu bu son şansı değerlendirmenizi öneririz. Bu evrede yapılan doğru dokunuşlar, eserlerinizi benzersiz kılabilir.

Kil, şekillendirilmiş ancak henüz fırına konmamış durumdadır. Bu aşamada kil, suyla temas ettiğinde çözülebilir ve kaybolabilir. Bu durum, eserlerinizin sıvı içermesi gerekiyorsa sorun yaratır. İşte burada devreye bisküvi pişirimi girer.

Bisküvi pişirimi, fırınlarında gerçekleşen bir süreçtir. Bu fırınlar, kilin pişirilmesi için özel olarak tasarlanmış yüksek sıcaklık fırınlarıdır. Gaz, odun veya elektrikle çalışabilen fırınların günümüzde en yaygın olanları elektrikli fırınlardır.

Kil, bisküvi pişirimi işlemi sırasında (999-1060°C) sıcaklıklarında fırınlanır. Bu sıcaklıklar, kilin fiziksel ve kimyasal olarak bisküvi malzemeye dönüşmesini sağlar. 

Bisküvi pişirimi yapıldığında, kil artık suda çözünmez. Yani, kil kalıcı olarak sert malzemeye dönüşmüştür. Bisküvü, mat bir yüzeye sahiptir ve hafif pürüzlü bir dokuya sahiptir, neredeyse kuru ve biraz 'dişli' hissi verir.

Bu nedenle, bir vazoyu suyla doldurursanız, su çömlek duvarından dışarı sızar ve çömleği nemli hale getirir.

Çömleklerin sırlanması, genellikle kilin son aşamalarından biridir. Sır, çömlekleri kaplayan camsı bir kaplamadır ve bu işlem, çömlekleri su geçirmez hale getirir ve dekoratif bir görünüm kazandırır.

Sırlama işlemi için çömlekler ikinci kez pişirilir. Sır, sıvı halde bulunur ve bisküvi çömleklere daldırma, dökme, boyama veya püskürtme yöntemleriyle uygulanabilir.

Sıvı sır, bisküvinin üzerinde hızla kuruyarak toz tabaka oluşturur. Ardından çömlek ikinci kez pişirilir. Bu 'sır pişirimi' sırasında sır çömlek yüzeyinde erir, fırın soğuduğunda ise tekrar katılaşarak camsı bir kaplama oluşturur.

Sıvı sırın erimesi nedeniyle, çömleğin alt kısmının sırsız olması önemlidir; aksi takdirde çömlek pişirilirken fırın rafına yapışabilir. Bu nedenle, kupaların, tabakların ve kaselerin tabanları genellikle sırsızdır.

Sırlama için farklı kil türleri farklı sıcaklıklarda pişirilir. Toprak çömlekler, genellikle bisküvi ateşiyle aynı veya biraz daha düşük sıcaklıkta pişirilirken, stoneware veya porselen gibi diğer kil türleri daha yüksek sıcaklıklarda pişirilir. Sırın pişirim derecesini satın aldığınız ürünün firmasıdan öğrenebilirsiniz.